هیپرپیگمنتیشن به تولید بیش از حد یا توزیع نامنظم ملانین، رنگدانه طبیعی پوست، گفته میشود و اغلب باعث ایجاد لکهها یا نواحی تیره روی پوست میشود. این وضعیت میتواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، از جمله:
- تابش مزمن خورشید مانند ککومکهای خورشیدی
- تغییرات هورمونی مانند ملاسما
- التهاب یا آسیبهای پوستی مانند جوش یا اگزما
- داروها و درمانهای پزشکی مثل داروهای ضد مالاریا یا شیمیدرمانی
- آلودگی محیطی که از طریق مسیرهای رادیکال آزاد، اختلال رنگدانهای را تشدید میکند.
ملانین توسط سلولهای ملانوسیت تولید میشود و فرایند آن تحت تأثیر آنزیمهایی مانند تیرروزیناز و عوامل خارجی مانند اشعه UV، استرس اکسیداتیو و التهاب قرار دارد. افزایش سطح هورمونهای زنانه، بهویژه استروژن و پروژسترون، میتواند فعالیت ملانوسیتها را تحریک کند؛ به همین دلیل در دوران بارداری یا استفاده از قرصهای ضدبارداری، تیرگی پوست بیشتر میشود. افراد با پوستهای تیرهتر (سطوح III–VI طبق طبقهبندی فیتزپاتریک) بیشتر در معرض مشکلات پایدار رنگدانهای هستند.
راهکارهای درمانی:
- کاهش تولید ملانین: استفاده از مواد موضعی روشنکننده مانند هیدروکینون، آربوتین، اسید کوجیک، اسید آزالئیک، عصاره شیرینبیان و اسید ترانکسامیک.
- افزایش بازسازی سلولی: کمک به جایگزینی سلولهای آسیبدیده و کاهش تیرگی.
- حفاظت از پوست در برابر: UV استفاده منظم از ضدآفتاب با طیف گسترده و SPF 50+ در تمام مراحل درمان.
- مواد جدید با عوارض کمتر: ترکیباتی مانند سیستئامین و مشتقات رزورسینول نتایج امیدوارکنندهای دارند.
- موارد مقاوم: برای لکههای عمیق یا ملاسمای مقاوم، ترکیبی از درمانهای موضعی، دستگاهها و داروهای خوراکی لازم است.
پیگیری و نگهداری: ادامه مراقبت پس از درمان برای جلوگیری از بازگشت لکهها ضروری است، بهخصوص در شرایط تحت تأثیر هورمون یا قرارگیری طولانی در معرض آفتاب.