آکنه

آکنه یک بیماری مزمن التهابی چندعاملی فولیکول‌های مو و غدد چربی است که عمدتاً در نوجوانان دیده می‌شود اما گاهی تا بزرگسالی ادامه می‌یابد. این بیماری عمدتاً توسط چهار عامل اصلی ایجاد می‌شود:

1. افزایش تولید سبوم (چربی پوست)
2. کراتین‌سازی غیرطبیعی فولیکول‌ها
3. تکثیر بیش‌ازحد باکتری Cutibacterium acnes در منافذ بسته پوست باعث التهاب و تشدید جوش می‌شود.

 عوامل تشدیدکننده:

• تغییرات هورمونی، به‌ویژه افزایش آندروژن‌ها که فعالیت غدد چربی را تحریک کرده و باعث تشدید آکنه می‌شوند.
• عوامل محیطی مانند رطوبت بالا، استفاده از لوازم آرایشی سنگین و استرس روانی.
• غذاهایی که قندشان سریع جذب می‌شود (مثل شیرینی‌ها، نوشابه، برنج سفید و نان سفید) و همین‌طور مصرف زیاد لبنیات، می‌توانند باعث بالا رفتن انسولین و هورمون IGF-1 در بدن شوند. این دو ماده باعث تحریک غدد چربی و افزایش التهاب پوست می‌شوند، در نتیجه آکنه شدیدتر می‌شود.
• وقتی توازن باکتری‌های مفید و مضر روی پوست به‌هم می‌خورد (مثلاً بعضی باکتری‌ها زیاد و بعضی کم می‌شوند)، پوست مستعد التهاب و جوش می‌شود.
  همچنین اگر در خانواده‌ سابقه آکنه وجود داشته باشد، احتمال بروز و ماندگاری آن هم بیشتر است.

روش‌های درمانی مدرن:

• کاهش التهاب، تنظیم ریزش سلول‌های کراتینوسیت، کنترل تولید سبوم و مقابله با رشد باکتری‌ها از اهداف اصلی درمان است.
• داروهای موضعی: رتینوئیدها (آداپالن، ترتینوئین)، بنزوئیل پراکسید و اسید سالیسیلیک، درمان خط اول آکنه خفیف تا متوسط هستند.
• لکه‌های التهابی: ممکن است نیاز به آنتی‌بیوتیک‌های موضعی مانند کلیدامایسین یا اریترومایسین داشته باشند، که اغلب همراه با بنزوئیل پراکسید برای جلوگیری از مقاومت باکتریایی استفاده می‌شوند.
• آکنه شدید (ندولوسیستیک): نوعی از آکنه‌ است که دانه‌ها بزرگ، دردناک و عمیق هستند. در این حالت، داروی ایزوترتینوئین خوراکی معمولاً بهترین درمان است و در بیشتر بیماران باعث بهبود طولانی‌مدت می‌شود.
• درمان‌های هورمونی: در خانم‌هایی که آکنه آن‌ها به تغییرات هورمونی مربوط است (مثلاً قبل از قاعدگی یا در فک و چانه بیشتر می‌شود)، از قرص‌های ضدبارداری ترکیبی یا اسپیرونولاکتون استفاده می‌شود تا تعادل هورمونی پوست برقرار شود.
• روش‌های کمکی: در کنار درمان دارویی، روش‌هایی مثل پیلینگ شیمیایی (لایه‌برداری پوست برای پاکسازی منافذ)، لیزر و نور آبی (برای از بین بردن باکتری‌های مولد آکنه) و درمان فوتودینامیک (ترکیب نور و مواد خاص برای کاهش چربی و التهاب پوست) به بهبود پوست کمک می‌کنند.

مدیریت بلندمدت:
استفاده از محصولات غیر کومدوژنیک، ضدآفتاب، حفظ سلامت سد پوستی و پیشگیری از عود آکنه از اهمیت بالایی برخوردار است.